สมเด็จพระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดี ทรงฟังก็มีน้ำพระทัยโสมนัสตรัสว่า กลฺโลสิ
สธุสะพระผู้เป็นเจ้าวิสัชนานี้สมควรแล้ว
กัมมานานากรณปัญหา คำรบ 4 จบเท่านี้
ปฏิกัจเจววายามกรณปัญหา ที่ 5
ราชา สมเด็จพระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการถามพระนาคเสน
องค์อรหันต์ว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้เป็นเจ้า ตุมฺเห ภณถ พระผู้เป็นเจ้า
กล่าวไว้แก่โยมว่า พระภิกษุบรรพชาเพื่อจะดับเสียซึ่งทุกข์นี้มิให้ทุกข์อื่นปรากฏบังเกิดขึ้น นี่
แหละโยมยังสงสัย เหมือนภิกษุนั้นดับเสียซึ่งทุกข์นี้ มิให้ทุกข์อันอื่นบังเกิดได้ ด้วยคิดว่า
อาตมาจะดับทุกข์นี้จะเพียรเสียแต่เดิมที ดับทุกข์เสียให้ได้ สมฺปตฺเต กาเล ในเมื่อกาลที่จะต้อง
เพียงอีกมีมา ก็จะมิได้พยายามกระทำความเพียรต่อไป กระนี้หรือกระไร
พระนาคเสนจึงวิสัชนาแก้ไขว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร ได้แก่ฝ่าย
บรรพชิตคิดว่าเมื่อกาลจะต้องเพียรก็อุตส่าห์เพียรไป ถ้าเหตุมีขึ้นจะมิได้เพียรต่อไป จึง
พยายามเสียแต่แรก หวังจะมิให้พยายามต่อไป
พระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นกษัตริย์ตรัสให้พระนาคเสนอุปมาว่า อุปมํ ภนฺเต กโรหิ โยมยัง
สงสัยอยู่ พระผู้เป็นเจ้ากระทำอุปมาให้แจ้งก่อน
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร เปรียบปาน
เหมือนบพิตรพระราชสมภารฉะนี้ และทรงพระดำริจะใคร่เสวยอุทกังให้สบาย จึงสั่งคนทั้ง
หลายให้ขุดสระโบกขรณี ปลูกปทุมชาติลงไว้จะได้เสวยน้ำให้ทันอยาก หรือต่ออยากแล้วจึงจะ
ให้ขุดสระใหญ่ลงให้ทันเสวย จะทันเสวยหรือประการใด
พระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นกษัตริย์ตรัสว่า หามิได้ โยมให้ขุดเสียก่อนแต่แรกเร่งให้กระทำไว้
ทีจะต้องประสงค์อุทกังเมื่อใด จะทันเสวยหรือประการใด
พระนาคเสนมีเถรวาจาถวายพระพรต่อไปว่า ฉันใดก็ดี ภิกษุที่เป็นบรรพชิตก็คิดว่า
เมื่อกาลที่จะได้ทุกข์เรียกว่าทุกข์อื่นจะมาถึง จึงกระทำความเพียรดับทุกข์นี้เสียแต่เดิม มิได้
กระทำความเพียรเพื่อจะดับทุกข์อันอื่นข้างหน้าต่อไป
